ماه محرم، ماهی است که در تقویم اسلامی به عنوان ماهی محترم و پربرکت شناخته می شود. این ماه، از ماه های مهم و معنوی در تاریخ اسلام است و هر ساله با برگزاری مراسمات و رویدادهای مختلف، به یاد شهدای کربلا و امام حسین (ع) گرامی داشته می شود.
در این ماه، شیعیان سراسر جهان به یاد شهدای کربلا و امام حسین (ع) عزاداری می کنند و در مراسماتی که به نام عزاداری محرم شناخته می شود، شرکت می کنند. در این مراسمات، زنان و مردان با لباس های سیاه پوشیده شده و با گریه و نوحه خوانی، در برابر تصاویر امام حسین (ع) از رویدادهای تلخ کربلا یاد می کنند.
در طول این ماه، بسیاری از رویدادهای مختلف نظیر سخنرانی ها، مراسم عزاداری، نمایش های تئاتر و سینما، نمایشگاه های کتاب و … برگزار می شود. این رویدادها با هدف یادآوری تلخی های کربلا و ارتقای فرهنگ عزاداری در جامعه برگزار می شود.
از دیگر رویدادهای مهم در این ماه، روز عاشورا است که در این روز، شیعیان به یاد شهدای کربلا و امام حسین (ع) عزاداری می کنند. در این روز، مراسم عزاداری در تمامی شهرها و روستاهای ایران و سایر کشورهای جهان برگزار می شود.
عبادت در ماه محرم، فرصتی است برای پاکسازی روح و ارتقای فرهنگ عزاداری در جامعه. در این ماه، شیعیان سراسر جهان به یاد شهدای کربلا و امام حسین (ع) عزاداری می کنند و در مراسماتی که به نام عزاداری محرم شناخته می شود، شرکت می کنند. در این مراسمات، زنان و مردان با لباس های سیاه پوشیده شده و با گریه و نوحه خوانی، در برابر تصاویر امام حسین (ع) از رویدادهای تلخ کربلا یاد می کنند.
با توجه به اهمیت و مقدس بودن این ماه، باید به یاد داشت که عزاداری و یادآوری تلخی های کربلا و امام حسین (ع)، یک فرصت برای پاکسازی روح و ارتقای فرهنگ عزاداری در جامعه است. به همین دلیل، باید توجه ویژه ای به برگزاری مراسمات محرم داشته باشیم و در این مراسمات فعالیت کنیم تا به یاد شهدای کربلا و امام حسین (ع) باشیم و فرهنگ عزاداری را در جامعه ترویج دهیم.
اعمال شب و روز اول محرم
برای شب و روز این ماه مبارک اعمالی ذکر شده که در ادامه تقدیم میشود.
اوّل : صد رکعت در هر رکعت حمد و توحید بخواند.
دوّم : دو رکعت در رکعت اوّل حمد و انعام و در دوّم حمد و یَّس.
سوّم : دو رکعت در هر رکعت حمد و یازده قُل هُوَاللّهُ اَحَدٌ در روایت است از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله که هر که در این شب این دو رکعت نماز را بجا آورد و صبحش را که اوّل سال است روزه بدارد مثل کسى است که تمام سال را مُداومت به خیر کرده و در آن سال محفوظ باشد و اگر بمیرد به بهشت برود.
در روایات آمده است که مستحب است شب اول محرم را احیاء بداریم و به نماز و تلاوت قرآن و عبادت مشغول شویم.
اعمال روز اول ماه محرم
اولین عمل سفارش شده روزه است و در روایت رَیّان بن شبیب از حضرت امام رضا علیهالسلام نقل شده هرکس در این روز روزه بدارد و خدا را بخواند خداوند دعاى او را مستجاب کند چنانکه دعاى زکریّا را مستجاب کرد.
از حضرت امام رضا علیهالسلام نقل شده که پیامبر (ص) روز اوّل محرم دو رکعت نماز مىخواند و چون فارغ مىشد دستها را بلند مىکرد و این دعا را سه دفعه مىخواند:
اَللّهُمَّ اَنْتَ الاِْلهُ الْقَدیمُ وَهذِهِ سَنَهٌ
خدایا تویى معبود ازلى و این سال
جَدیدَهُ فَاَسْئَلُکَ فیهَاالْعِصْمَهَ مِنَالشَّیْطانِ وَالْقُوَّهَ عَلى هذِهِ النَّفْسِ
تازه است از تو خواهم در این سال نگهداریم را از شیطان و نیروى بر این نفس
الاْمّارَهِ بِالسّوَّءِ وَالاِْشْتِغالَ بِما یُقَرِّبُنى اِلَیْکَ [یاکَریمُ] یا ذَاالْجَلالِ
که پیوسته به گناه فرمان مى دهد و سرگرمى بدانچه مرا به تو نزدیک کند اى صاحب جلالت
وَالاِْکْرامِ یا عِمادَ مَنْ لا عِمادَ لَهُ یا ذَخیرَهَ مَنْ لا ذَخیرَهَ لَهُ یا حِرْزَ
و بزرگوارى اى تکیه گاه کسى که تکیه گاهى ندارد اى ذخیره آنکس که ذخیره ندارد اى پناهگاه
مَنْ لا حِرْزَ لَهُ یا غِیاثَ مَنْ لا غِیاثَ لَهُ یا سَنَدَ مَنْ لا سَنَدَ لَهُ یا کَنْزَ
آنکس که پناهگاهى ندارد اى فریادرس آنکس که فریادرسى ندارد اى پشتیبان آنکس که پشتیبانى ندارد اى گنج
مَنْ لا کَنْزَ لَهُ یا حَسَنَ الْبَلاَّءِ ی ا عَظیمَ الرَّج اَّءِ ی ا عِزَّ الضُّعَف آءِ ی ا مُنْقِذَ
آنکس که گنجى ندارد اى که آزمایشت نیکو است اى بزرگ مایه امید اى عزت بخش ناتوانان اى نجات بخش
الْغَرْقى یا مُنْجِىَ الْهَلْکى یا مُنْعِمُ یا مُجْمِلُ یا مُفْضِلُ یا مُحْسِنُ
غریقان اى خلاص کننده هالکان اى نعمت بخش اى زیباپرور اى فزون بخش اى نیکوده
اَنْتَ الَّذى سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَّیْلِ وَنُورُ النَّهارِ وَضَوْءُ الْقَمَرِ وَشُعاعُ
تویى که سجده کرد (و به کمال خضوع درآمد) برایت سیاهى شب و روشنى روز و تابش ماه و شعاع
الشَّمْسِ وَدَوِىُّ الْمآءِ وَحَفیفُ الشَّجَرِ یا اَللّهُ لا شَریکَ لَکَ اَللّهُمَّ
خورشید و صداى ریزش آب و بهم خوردن درخت اى خدایى که شریک ندارى خدایا
اجْعَلْنا خَیْراً مِمّا یَظُنُّونَ وَاغْفِرْ لَنا ما لا یَعْلَمُونَ وَلا تُؤ اخِذْنا بِما
قرارمان ده بهتر از آنچه مردم گمان کنند و بیامرز از ما آنچه را که نمى دانند و مگیر ما را بدانچه
یَقُولُونَ حَسْبِىَ اللّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ
گویند بس است مرا خدا معبودى جز او نیست بر او توکل کنم و او است پروردگار عرش
الْعَظیمِ امَنّا بِهِ کُلُّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَما یَذَّکَّرُ اِلاّ اُولُوا الاْلْبابِ رَبَّنا
عظیم ایمان داریم به او و هرچه هست از نزد پروردگار ما است و اندرز نگیرند جز خردمندان پروردگارا
لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ هَدَیْتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً اِنَّکَ اَنْتَ الْوَهّابُ
منحرف مساز دلهاى ما را پس از آنکه هدایتمان کردى و ببخش به ما از پیش خود رحمتى که براستى تویى بخشایشگر
از جمله دیگر اعمال سفارش برای ماه محرم روز سوّم ماه است که بنا به روایت روزى است که حضرت یوسف علیه السلام از زندان بیرون شده و هرکه آن روز را روزه دارد آسان فرماید حق تعالى بر او کارهاى مشکل را و برطرف کند از او اندوه را و در روایت نبوى (ص) است که دعایش مستجاب شود.