ماه پر برکت رمضان، ماه مهمانی خداوند فرا رسیده است. در این ماه درهای رحمت خداوند به روی مسلمانان باز است و مسلمان اعم از شیعه و سنی، در این ماه توجه ویژه ای به روزه داری و عبادت دارند.
روزه در ماه مبارک رمضان بر تمامی مسلمانانی که توانایی روزه داری دارند، واجب شده است. اما در حین روزه داری، ممکن است شخص روزه دار، با مسائلی مواجه شود که او را دچار تردید نماید که آیا روزه او باطل شده است؟
استفراغ و قی کردن یکی از این دست موارد است. در متون دینی، از استفراغ با نام قی کردن نام برده شده است و قی کردن یکی از ۹ موردی است که سبب باطل شدن روزه می شود.
اما در رابطه با جزییات استفراغ و قی کردن و عمدی و یا سهوی بودن آن و تاثیرش در باطل شدن روزه، نکاتی وجود دارد که دانستن آنها خالی از لطف نیست. به همین دلیل به بررسی نظرات مراجع تقلید متفاوت در این رابطه پرداخته ایم. با ما همراه باشید.
حکم استفراغ عمدی فرد روزه دار در حال روزه از دید مراجع تقلید
مقام معظم رهبری
هرگاه روزه دار عمداً قی کند اگر چه به واسطه ی بیماری و مانند آن ناچار به این کار باشد، روزه اش باطل می شود ولی اگر سهواً یا بی اختیار قی کند اشکال ندارد.
اگر در هنگام آروغ زدن چیزی در دهانش بیاید باید آن را بیرون بریزد و اگر بی اختیار فرو رود روزه اش صحیح است.
اگر روزه دار به جهت حالت تهوّع، قی کند؛ روزه اش چه حکمی دارد؟
اگر بی اختیار باشد، اشکال ندارد؛ ولی اگر از روی عمد باشد، روزه را باطل می کند.
آیت الله صافی گلپایگانی
هر گاه روزهدار عمداً قی کند اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد، روزهاش باطل میشود، ولی اگر سهواً یا بیاختیار قی کند، اشکال ندارد.
اگر در شب چیزی بخورد که میداند به واسطه خوردن آن، در روز بیاختیار قی میکند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.
اگر روزهدار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنان چه برای او ضرر و مشقت نداشته باشد، باید خودداری نماید.
اگر مگس در گلوی روزهدار برود، چنان چه ممکن باشد، باید آن را بیرون آورد و روزهاش باطل نمیشود، ولی اگر بداند که به واسطه بیرون آوردن آن، قی میکند واجب نیست بیرون آوردن و روزهاش صحیح است.
اگر سهواً چیزی را فرو ببرد و پیش از رسیدن به شکم یادش بیاید که روزه است، چنان چه ممکن باشد باید آن را بیرون آورد، و روزهاش صحیح است.
اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن ، چیزی از گلو بیرون میآید، نباید عمداً آروغ بزند بلکه اگر احتمال بدهد بنابر احتیاط واجب آروغ نزند.
اگر آروغ بزند و چیزی در گلو یا دهانش بیاید، باید آن را بیرون بریزد، ولی اگر بیاختیار فرو رود، روزهاش صحیح است.
آیت الله سیستانی
هرگاه روزه دار عمداً قی (استفراغ) کند هرچند به دلیل مرض یا برای نجات از مسمومیت و مانند آن ناچار به این کار باشد، روزهاش باطل می شود ولی اگر سهواً یا بی اختیار قی کند، اشکال ندارد.
اگر فرد در شب چیزی بخورد که می داند به علت خوردن آن، در روز، بی اختیار قی می کند، روزهاش صحیح است.
اگر روزه دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه خود به خود انجام شده است به گونه ای که عرفاً نگویند فرد، خودش را وادار به قی کردن نموده لازم نیست از آن جلوگیری کند و روزهاش صحیح می باشد.
آیت الله شبیری زنجانی
آیا قی کردن عمدی موجب کفاره است؟
پرداخت کفاره در این مورد بنابراحتیاط استحبابی است.
آیت الله مکارم شیرازی
قی کردن از روی عمد روزه را باطل می کند، هرچند برای نجات از مسمومیت و درمان بیماری و مانند آن باشد، ولی قی کردن بدون اختیار یا از روی سهو روزه را باطل نمی کند.
اگر فردی به طور عمد در ماه رمضان قی کند(مانند فرو بردن انگشت در دهان) و موجب باطل شدن روزه شود آیا فرد باید کفاره آن روز را بپردازد یا نه فقط قضا کافیست؟
اگر عمداً باشد علاوه بر قضا کفاره هم دارد.
آیت الله نوری همدانی
هر گاه روزه دار عمداً استفراغ کند ، اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد ، روزه او باطل می شود اما اگر سهواً یا بی اختیار قی کند اشکال ندارد.
اگر در شب چیزی بخورد که می داند به واسطه خوردن آن ، در روز بی اختیار قی می کند ، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.
اگر روزه دار بتواند از قی کردن خود داری کند ، چنانچه برای او ضرر و مشقت نداشته باشد ، باید خودداری نماید.
اگر مگس در گلوی روزه دار برود ، چنانچه بقدری پائین رود که به فرو بردن آن خوردن نمی گویند لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است و اگر به این مقدار پائین نرود و بداند که به واسطه آوردن آن استفراغ میکند ، بیرون آوردن آن واجب نیست و روزه اش صحیح است.
اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن چیزی از گلو بیرون می آید ، نباید عمداً آروغ بزند اما اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد.
اگر آروغ بزند و بدون اختیار چیزی در گلو یا دهانش بیاید ، باید آن را بیرون بریزد و اگر بی اختیار فرو رود ، روزه اش صحیح است.
آیت الله وحید خراسانی
هرگاه روزه دار عمداً قی کند، اگر چه به واسطه بیماری و مانند آن ناچار باشد ، موجب باطل شدن روزه می شود اما اگر سهواً یا بی اختیار قی کند اشکال ندارد.
نظر امام خمینی (ره) درباره حکم استفراغ در روزه
مساله ۱۶۴۶: هرگاه روزهدار عمدا قی کند – اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد – روزهاش باطل میشود، ولی اگر سهوا یا بیاختیار قی کند، اشکال ندارد.
مساله ۱۶۴۷: اگر در شب چیزی بخورد که میداند به واسطه خوردن آن در روز بیاختیار قی میکند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.
مساله ۱۶۴۸: اگر روزهدار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه برای او ضرر و مشقت نداشته باشد، باید خودداری نماید.
مساله ۱۶۴۹: اگر مگس در گلوی روزهدار برود، چنانچه به قدری پایین رود که به فرو بردن آن خوردن نمیگویند، لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است، و اگر به این مقدار پایین نرود، باید آن را بیرون آورد، اگرچه موجب شود که قی کند و روزهاش باطل شود، و چنانچه فرو برد روزهاش باطل میشود، و بنابر احتیاط واجب باید کفاره جمع بدهد.
مساله ۱۶۵۰: اگر سهوا چیزی را فرو ببرد و پیش از رسیدن به شکم یادش بیاید که روزه است، چنانچه به قدری پایین رفته باشد که اگر آن را داخل شکم کند خوردن نمیگویند، لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است.
مساله ۱۶۵۱: اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن چیزی از گلو بیرون میآید، نباید عمدا آروغ بزند، ولی اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد.
مساله ۱۶۵۲: اگر آروغ بزند و بدون اختیار چیزی در گلو یا دهانش بیاید آن را بیرونبریزد، و اگر بی اختیار فرو رود، روزهاش صحیح است.