نماز جمعه یکی از مهمترین نمازهای جماعت است که همواره در احادیث به آن توجه و اشاره بسیاری شده است. نماز جمعه علاوه بر اینکه نمادی برای نشان دادن وحدت امت اسلامی است، محلی است که مسلمانان را با وقایع روز جهان و کشورشان آشنا می کند. نماز جمعه برای ایجاد اتحاد و آگاهسازی مردم است، شاید به همین دلیل است که حضور در آن و گوش دادن به خطبه های آغازین، بسیار مهم و ضروری است.
خواندن نماز جمعه اندکی متفاوت از نمازهای دیگر است.نماز جمعه جایگزینی برای نماز ظهر است و در این نماز غالبا سوره های جمعه و منافقین خوانده می شود. خواندن این دو سوره در نماز جمعه مستحب است و بهتر است که در رکعت اوّل نماز جمعه بعد ازحمد، سوره جمعه خوانده شود در رکعت دوم، سوره منافقین خوانده شود. همچنین امام جمعه می تواند این دو سوره را از روی کتاب و یا از روی تابلو بخواند.
ما امروز تصمیم داریم به بررسی خواندن این دو سوره در نماز جمعه بپردازیم. تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
فضیلت خواندن سوره جمعه و منافقون در نماز ظهر جمعه
– هرکه این شیوه را رعایت کند، گویا به عمل رسول الله(صلىاللّهعلیهوآله) رفتار نموده و ثواب و پاداشش از سوی خداوند بهشت خواهد بود.
– شیخ صدوق از امام صادق(علیهالسلام) روایت کرده: از چیزهایی که بر هر مؤمن شیعهای واجب و لازم است این که در شب جمعه نماز را با سوره «جُمُعَه» و سوره «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى» و در روز جمعه نماز را با سوره «جُمُعَه» و «مُنافِقین» بخواند؛ هرگاه این شیوه را رعایت کند، گویا به عمل رسول الله(صلىاللّهعلیهوآله) رفتار کرد و ثواب و پاداشش از سوی خداوند بهشت خواهد بود.
– شیخ کلینی به سند حَسَن، سندی که همچون سند صحیح است از حلبی روایت کرده: از حضرت صادق(علیهالسلام) پرسیدم: هرگاه در روز جمعه به تنهایی نماز بخوانم، یعنی به نماز جمعه موفّق نشوم، آیا چهار رکعت نماز ظهر را با صدای بلند بخوانم؟ فرمود: آری، ولی در روز جمعه در نماز ظهر پس از «حَمد» سورههای «جُمُعَه» و «مُنافِقین» بخوان.
محتوای سوره منافقون
در این سوره خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرموده است تا به مومنان انفاق در راه خدا را بگوید و همچنین در مقابله با منافقان احتیاط کند .
فضیلت تلاوت سوره منافقون
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرمایند : هرکس سوره منافقون را بخواند از هرگونه نفاق پاک می شود .
امام صادق علیه السلام در خطاب به شیعیان می فرماید: در نماز ظهر جمعه سوره جمعه و سوره منافقون را بخواند و هر کس چنین کاری را انجام دهد گویی عمل رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را انجام داده است و پاداشش بهشت می باشد .
خواندن سوره منافقون در رکعت دوم نماز جمعه مستحب می باشد .
چون منافقان نزد تو آیند گویند گواهی می دهیم که تو واقعا پیامبر خدایی و خدا [هم] می داند که تو واقعا پیامبر او هستی و خدا گواهی می دهد که مردم دوچهره سخت دروغگویند (۱)
و چون آنان را ببینی هیکلهایشان تو را به تعجب وا می دارد و چون سخن گویند به گفتارشان گوش فرا می دهی گویی آنان شمعکهایی پشت بر دیوارند [که پوک شده و درخور اعتماد نیستند] هر فریادی را به زیان خویش می پندارند خودشان دشمنند از آنان بپرهیز خدا بکشدشان تا کجا [از حقیقت] انحراف یافته اند (۴)
آنان کسانی اند که می گویند به کسانی که نزد پیامبر خدایند انفاق مکنید تا پراکنده شوند و حال آنکه گنجینه های آسمانها و زمین از آن خداست ولی منافقان درنمی یابند (۷)
می گویند اگر به مدینه برگردیم قطعا آنکه عزتمندتر است آن زبونتر را از آنجا بیرون خواهد کرد و[لی] عزت از آن خدا و از آن پیامبر او و از آن مومنان است لیکن این دورویان نمی دانند (۸)
و از آنچه روزی شما گردانیده ایم انفاق کنید پیش از آنکه یکی از شما را مرگ فرا رسد و بگوید پروردگارا چرا تا مدتی بیشتر [اجل] مرا به تاخیر نینداختی تا صدقه دهم و از نیکوکاران باشم (۱۰)
و[لی] هر کس اجلش فرا رسد هرگز خدا [آن را] به تاخیر نمی افکند و خدا به آنچه می کنید آگاه است (۱۱)
محتوای سوره جمعه
سوره جمعه در حقیقت بر دو محور اصلى اساسى دور مى زند: نخست توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله و مساله معاد، و دیگرى برنامه سازنده نماز جمعه و بعضى از خصوصیات این عبادت بزرگ.
ولى با نظر دیگر محتواى این سوره را در چند بخش مى توان خلاصه کرد.
تسبیح عمومى موجودات؛
هدف بعثت پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله از نظر تعلیم و تربیت؛
هشدار به مؤمنان که از اصول آئین حق منحرف نشوند آن گونه که یهود منحرف شدند؛
اشاره اى به قانون عمومى مرگ که دریچه اى است به سوى عالم بقاء؛
دستور مؤکد براى انجام فریضه نماز جمعه و تعطیل کسب و کار براى شرکت در آن.
فضائل، خواص و ثواب قرائت سوره جمعه
ابىبنکعب از پیامبر صلیاللهعلیهوآله روایت نموده که فرمودند: «کسى که سوره جمعه را قرائت کند به عدد افرادى که به نماز جمعه آمده و به عدد آن کسانى که شرکت نکرده اند به او داده خواهد شد».
منصوربنحازم از حضرت صادق علیهالسلام روایت کرده که فرمودند: «بر هر مؤمنى از شیعیان ما لازم است که در شب جمعه سوره جمعه و سوره «سبح اسم ربک» را قرائت کند، و در نماز ظهر جمعه سوره جمعه و سوره منافقین را بخواند، پس وقتى که این کار را کرد مثل آن است که عمل رسول خدا صلیاللهعلیهوآله را انجام داده و ثواب و جزاء او بر خدا، بهشت است»
اوست آن کس که در میان بى سوادان فرستاده اى از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت بدیشان بیاموزد و [آنان] قطعا پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند (۲)
مثل کسانى که [عمل به] تورات بر آنان بار شد [و بدان مکلف گردیدند] آنگاه آن را به کار نبستند همچون مثل خرى است که کتابهایى را برپشت مى کشد [وه] چه زشت است وصف آن قومى که آیات خدا را به دروغ گرفتند و خدا مردم ستمگر را راه نمى نماید (۵)
بگو آن مرگى که از آن مى گریزید قطعا به سر وقت شما مى آید آنگاه به سوى داناى نهان و آشکار بازگردانیده خواهید شد و به آنچه [در روى زمین] میکردید آگاهتان خواهد کرد (۸)
و چون داد و ستد یا سرگرمیى ببینند به سوى آن روىآور مى شوند و تو را در حالى که ایستاده اى ترک مى کنند بگو آنچه نزد خداست از سرگرمى و از داد و ستد بهتر است و خدا بهترین روزى دهندگان است (۱۱)