سلام کردن از جمله مستحباتی است که در دین بر آن تأکید فراوانی شده است.[۱] اما در برخی موارد، این عمل، استحباب خود را از دست داده و مکروه به شمار میرود. از جمله مواردی که سلام کردن مکروه است عبارت است از:
۱. سلام کردن مردان به زنان جوان: در سیره امام علی(ع) آمده است که ایشان مانند پیامبر(ص) به زنان سلام میکرد، ولی از سلام کردن به زنان جوان کراهت داشت.[۲]
۲. سلام کردن به نمازگزار: برخی از فقها با جمع بین روایات مربوط به سلام کردن به نمازگزار، به این نتیجه رسیدهاند که سلام کردن به نمازگزار مکروه است.[۳] با این حال؛ برخی از فقها، نهی از سلام بر نمازگزار را نهی ارشادی دانسته و لذا آنرا مکروه ندانستهاند.[۴]
۳.کسی که در حال تشییع جنازه است.
۴.کسی که در حال رفتن به نماز جمعه است و کسی که در حمام است.[۵] درباره علت این کراهت گفته شده که دو گروه اول به دلیل این که نباید معطل شوند، سلام کردن به آنان مکروه است و گروه آخر به دلیل اینکه سلام کردن به او معمولاً همراه با نگاه کردن به آن شخص است و نگاه به او و مطلع شدن از احوال او کار خوشایندی نیست، از این امر نهی شده است. البته ممکن است که بگوییم، سلام کردن این افراد به دیگران مکروه است.[۶]
درباره برخی دیگر از گروهها نیز روایاتی وجود دارد که توصیه به آن میکند که به آنان سلام ندهیم. این توصیهها از دیدگاه برخی[۷] دلالت بر حرمت دارد. این افراد عبارتاند از:
۱. قماربازان.
۲. شرابخواران.
۳. کسانی که اهل بربط و طنبور از آلات موسیقی هستند.
۴. کسانی که به شوخی و برای سرخوشی به مادران مردم فحش و ناسزا میگویند.
۷. شاعران؛ البته منظور شاعرانی است که اشعارشان حول موضوعات و امور باطل است.
۶. یهودیان و مسیحیان.[۸]
درباره سلام به اهل کتاب در برخی روایات آمده که اگر رابطه با آنان برای انسان لازم است،[۹] در این حالت سلام کردن به آنها اشکالی ندارد.[۱۰] در قرآن کریم نیز توصیه شده که در صورت مشاهده نکردن دشمنی از طرف آنان، ما نیز میتوانیم به آنها محبت کنیم[۱۱] و سلام نیز نوعی محبت است.
سلام کردن به شخص وهابی، اگر این شخص ناصبی[۱۲] نباشد، اشکالی ندارد؛ زیرا در روایات شخص ناصبی از اهل کتاب نیز بدتر دانسته شده است.[۱۳] و نیز به این دلیل که سلام کردن پیام دوستی به طرف مقابل دارد و این در حالی است که ما وظیفه داریم که با دشمنان اهلبیت(ع) دشمن بوده و نسبت به آنان بغض و دشمنی داشته باشیم.[۱۴]
————————
پی نوشت
[۱]. ر. ک: شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۵۷، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
[۲]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۲، ۶۴۸، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ ر. ک: ۱۱۰۳۲.
[۳]. ر. ک: موسوی خویی، سید ابو القاسم، موسوعه الإمام الخوئی، ج ۱۵، ص ۴۵۷ – ۴۵۸، قم، مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق؛ صافی گلپایگانی، لطف الله، احکام نوجوانان، ص ۱۷۱، قم، راسخون، چاپ پانزدهم، ۱۴۲۴ق.
[۴]. اراکی، محمد علی، کتاب الصلاه، ج ۲، ص ۳۹۵، قم، دفتر مؤلف، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
[۵]. الکافی، ج ۲، ص ۶۴۶.
[۶]. طباطبایی قمّی، سید تقی، مبانی منهاج الصالحین، ج ۲، ص ۴۶۶، قم، منشورات قلم الشرق، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
[۷]. وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۷۷.
[۸]. شیخ صدوق، خصال، ج ۱، ص ۳۳۱، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
[۹]. حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، ص ۳۱۱، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
[۱۰]. حکم سلام به غیر مسلمانان و جواب آن ۲۱۱۰۴
[۱۱]. ممتحنه، ۸.
[۱۲]. معنای ناصبی و سلفی ۴۲۹۵۸
[۱۳]. کافی، ج ۵، ص ۳۵۱.
[۱۴]. «وَ عَدوٌ لِمَن عادا کُم»؛ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص ۱۷۷، نجف اشرف، دار المرتضویه، چاپ اول، ۱۳۵۶ش.