رئیسجمهور روز گذشته در سخنانی در جمع وزیر و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مسئله حجاب پرداخته و با اشاره به اینکه همه باید اصول مربوط به خود را حفظ کنند، گفت: متأسفانه در مسئله حجاب، اول از زن شروع میکنیم در حالی که قرآن ابتدا مرد را از نگاه هرز دور میکند، اما ما میرویم و بخاطر حجاب دختران و زنان را دستگیر میکنیم.
رئیسجمهور در این سخنان به آیه ۳۰ سوره نور استناد کردند که خداوند میفرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ» (به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاکدامنى ورزند که این براى آنان پاکیزهتر است زیرا خدا به آنچه مىکنند آگاه است.»
درباره شأن نزول آیه از امام باقر علیه السّلام چنین نقل شده است که جوانى از انصار در مسیر خود با زنى رو برو شد. چهره آن زن نظر آن جوان را به خود جلب کرد تا اینکه وارد کوچه تنگى شد باز همچنان به پشت سر خود نگاه مىکرد، ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزى استخوان یا قطعه شیشهاى که در دیوار بود صورتش را شکافت! با خود گفت به خدا سوگند من خدمت پیامبر مىروم و این ماجرا را باز گو مىکنم، هنگامى که چشم رسول خدا به او افتاد فرمود: چه شده است؟
و جوان ماجرا را نقل کرد، در این هنگام جبرئیل، پیک وحى خدا نازل شد و آیه مورد بحث را آورد.
در تفسیر المیزان درباره این آیه آمده است: کلمه (غض ) به معناى روى هم نهادن پلک هاى چشم است، و کلمه (ابصار) جمع بصر است که همان عضو بیننده باشد و از اینجا معلوم مىشود که کلمه (من ) در جمله (من ابصارهم ) براى ابتداى غایت است، و یا براى بیان جنس، و یا تبعیض باشد که هر یک را مفسرى گفته، و معنایش این است که مؤمنین چشم پوشى را از خود چشم شروع کنند.
پس در جمله (قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم ) از آنجایى که کلمه (یغضوا) مترتب بر (قل – بگو) مىباشد نظیر ترتبى که جواب شرط بر شرط دارد قهراً دلالت مىکند بر اینکه قول در اینجا به معناى امر است، و معناى جمله این است که به مؤمنین امر کن که چشم خود را بپوشند، و تقدیر آن این است که : ایشان را امر به غض و چشم پوشى کن که اگر امر بکنى چشم خود را مىپوشند، و این آیه به جاى اینکه نهى از چشم چرانى کند، امر به پوشیدن چشم کرده و فرقى ندارد، آن امر این نهى را هم افاده مىکند و چون مطلق است نگاه به زن اجنبى را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبى را بر زنان تحریم فرموده.
و جمله (و یحفظوا فروجهم ) نیز به معناى این است که به ایشان امر کن تا فرج خود را حفظ کنند و کلمه (فرجه ) و (فرج ) به معناى شکاف در میان دو چیز است که با آن از عورت کنایه آوردهاند و در قرآن کریم هم که سرشار از اخلاق و ادب است همیشه این کنایه را استعمال کرده، به طورى که راغب گفته در عرف هم به خاطر کثرت استعمال مانند نص و اسم صریح براى عورت شده است.
و مقابلهاى که میان جمله (یغضوا من ابصارهم ) با جمله (یحفظوا فروجهم ) افتاده، این معنا را مىرساند که مراد از (حفظ فروج ) پوشاندن آن از نظر نامحرمان است، نه حفظ آن از زنا و لواط که بعضى پنداشته اند، در روایت هم از امام صادق (علیه السلام) رسیده که فرمود: تمامى آیاتى که در قرآن درباره حفظ فروج هست به معناى حفظ از زنا است، به غیر این آیه که منظور در آن حفظ از نظر است، بنابراین ممکن است جمله اولى از این دو جمله را با جمله دومى تقیید کرده، و گفت مدلول آیه تنها نهى از نظر کردن به عورت، و امر به پوشاندن آن است.
آنگاه به مصلحت این حکم اشاره نموده و با بیان آن مردم را تحریک مىکند که مراقب این حکم باشند و آن اشاره این است که مىفرماید: (این بهتر شما را پاک مىکند، علاوه بر این خدا به آنچه مىکنید با خبر است ).
در تفسیر نمونه نیز آمده است: این سوره در حقیقت سوره عفت و پاکدامنى و پاکسازى از انحرافات جنسى است، در اینجا احکام نگاه کردن و چشم چرانى و حجاب را بیان مىدارد.
نخست مىگوید: «به مؤمنان بگو: چشمهاى خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند، و عفاف خود را حفظ کنند» (قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ). و از آنجا که گاه به نظر مىرسد که چرا اسلام از این کار که با شهوت و خواست دل بسیارى هماهنگ است نهى کرده، در دنباله آیه مىفرماید: «این براى آنها پاکیزهتر است» (ذلِکَ أَزْکى لَهُمْ). سپس به عنوان اخطار براى کسانى که نگاه هوسآلود و آگاهانه به زنان نامحرم مىافکنند و گاه آن را غیر اختیارى قلمداد مىکنند، مىگوید: «خداوند از آنچه انجام مىدهید آگاه است» (إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ).
همچنین حجتالاسلام و المسلمین قرائتی در تفسیر نور در شرح این آیه نکاتی را برمیشمرد که عبارتند از:
۱- لازمه ایمان، حفظ نگاه از حرام است.
۲- جاذبههای غریزی را باید کنترل کرد.
۳- گناه را از سرچشمه جلوگیری کنیم و تقوا را از چشم شروع کنیم.
۴ ـ چشم پاک، مقدّمه پاکدامنی است.
۵- پاکدامنی، برای مردان نیز لازم است.
۶ـ چشمچرانی و بیعفّتی، مانع رشد معنوی انسان است.
۷- همواره در محضر خدا هستیم.در محضر خدا معصیت نکنیم.
۸ـ در لزوم عفّت و پاکدامنی و ترک نگاه حرام،بین زن و مرد فرقی نیست.