امتحانات پایان ترم دانش آموزان و دانشجویان همزمان شده با ماه مبارک رمضان بنابراین برای بسیاری این سوال به وجود می آید که حکم روزه نگرفتن به خاطر امتحانات چیست؟ در ادامه نظر مراجع بزرگ را در این خصوص جویا شده ایم.با توجه به تداخل پیدا کردن ماه مبارک رمضان با فصل امتحانات، حکم روزه نگرفتن در ماه رمضان به دلیل امتحانات چیست؟
آیت الله العظمی خامنه ای:
صرف داشتن امتحان مجوز ترک روزه نیست و در صورتی که روزه نگیرید معصیت کردهاید و باید قضای روزه ها را و نیز کفاره آن را انجام دهید؛ ولی دو کار میتوانید انجام دهید:
یکی اینکه قبل از ظهر به مسافرت بروید، یعنی حداقل ۲۵ کیلومتر مسافت را از شهر خود به قصد یک سفر شخصی دور شوید و طی کنید، آنجا افطار کنید و برگردید.
راه دیگر اینکه روزه بگیرید و به درس و مطالعه بپردازید، اگر واقعاً در بین روز ضعف بر شما غالب شد که دیگر واقعاً قابل تحمل نبود یا سخت بود و مشقت داشت، افطار کنید و بعداً قضایش را به جا آورید. اما به صرف اینکه کسی درس دارد یا آزمون کارشناسی ارشد دارد، بخواهد روزهاش را نگیرید، این کار گناه است و روزهها هم قضا دارد و هم کفاره.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
درس خواندن مجوز افطار روزه نمی گردد و چنانچه بتواند، باید ساعت مطالعه خود را تغییر دهد و به فاصله زمانی افطار تا سحر و یا زمانهائی که توان بیشتری برای درس خواندن دارد موکول نماید. در غیر این صورت، تنها مجوز افطاراین است که در برخی روزها (مثلا هفته ای ۳-۴ روز) قبل از ظهر به مقدار مسافت شرعی از شهر خارج و در آنجا افطارکند و برگردد. و تا ماه رمضان سال آینده قضای آن را بجا آورد.
آیت الله العظمی سیستانی:
ادامه تحصیل عذر موجهى براى روزه خوارى نیست ولى اگر فرض بر این باشد که ترک تحصیل براى او موجب حرج وسختى است به حدى که معمولا تحمل نمى شود وامکان تحصیل با روزه نمى باشد مى تواند پس از قصد روزه در صورتى که مضطر به خوردن یا آشامیدن باشد به مقدار ضرورت میل کند ولى سیر نخورد و ننوشد و بعد از ان قضا نماید و کفاره بر او نیست.
البته مى تواند قبل از ظهر به مقدار مسافت ۲۲ کیلو متر از شهر خارج شود و انجا روزه را بخورد چون مسافر است و بازگردد وروزه ان روز ساقط است وفقط قضا دارد.
س. با توجه به فصل امتحانات علی الخصوص کنکور که سرنوشت ساز است، در مورد روزه حکمش چیست؟
ج. صرف داشتن امتحان مجوز ترک روزه نیست و در صورتی که روزه نگیرید معصیت کردهاید و باید قضای روزه ها را و نیز کفاره آن را انجام دهید؛ البته می توانید بعد از اذان صبح تا قبل از اذان ظهر با رفتن به مسافت شرعی روزه خود را در سفر افطار کنید و بعداً فقط قضا نمایید.
این جانب امسال داوطلب آزمون کارشناسی ارشد هستم و این آزمون برایم بسیار حیاتی است و در ماه مبارک رمضان وقتی روزه میگیرم نمیتوانم مطالعه داشته باشم؛ آیا میتوانم امسال روزه نگیرم و بعداً قضای آن را بگیرم؟
امتحان و درس و بحث مجوز روزهخواری نیست ولی دو کار میتوانید انجام دهید:
یکی اینکه قبل از ظهر به مسافرت بروید، یعنی حداقل ۲۵ کیلومتر مسافت را از شهر خود به قصد یک سفر شخصی دور شوید و طی کنید، آنجا افطار کنید و برگردید.
راه دیگر اینکه روزه بگیرید و به درس و مطالعه بپردازید، اگر واقعاً در بین روز ضعف بر شما غالب شد که دیگر واقعاً قابل تحمل نبود یا سخت بود و مشقت داشت، افطار کنید و بعداً قضایش را به جا آورید. اما به صرف اینکه کسی درس دارد یا آزمون کارشناسی ارشد دارد، بخواهد روزهاش را نگیرید، این کار گناه است و روزهها هم قضا دارد و هم کفاره.
ترک روزه برای امتحان و کنکور
س۸. آیا ترک روزه به جهت اهمیت و سرنوشت ساز بودن امتحانات نهایی و سراسری، و یا کنکور، و بجا آوردن قضای آنها در فرصت بعدی، جایز است؟
ج. صرف امتحان یا کنکور و امثال آن، مجوّز ترک روزه نیست؛ و در صورت ترک روزه علاوه بر قضا، کفاره ی افطار عمد هم دارد. البته می توانید تا قبل از اذان ظهر حدّ اقل به مقدار مسافت شرعی سفر، و در آن سفر افطار کنید، و بعد از ماه رمضان، قضای روزه را بگیرید.
ترک روزه برای اطاعت از دستور والدین
س۷. امسال کنکور دارم. و با توجه به این که ماه رمضان دقیقاً قبل از کنکور است مطالعه در حالت روزه بسیار سخت است.چون پارسال هم این شرایط رو تحمل کردم و روزه گرفتم و در کنکور رتبه خوب نیاوردم. خانواده ام مرا مجبور کرده اند که امسال نباید روزه بگیری و باید درس بخوانی! وظیفه من چیست؟ آیا از فرمان اجباری پدر و مادر اطاعت کنم یا خلاف فرمان عمل کنم؟
ج. صرف آنچه ذکر شده مجوز ترک روزه نبوده و اطاعت از پدر و مادر در ترک واجب، جایز نیست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
مسأله ۱۳۴۳ـ اگر روزه دار به اندازه اى تشنه شود که طاقت تحمّل آن را ندارد و یا ترس بیمارى و تلف داشته باشد، مى تواند به اندازه ضرورت آب بنوشد، ولى روزه او باطل مى شود و اگر ماه رمضان باشد باید بقیّه روز را امساک کند.
مسأله ۱۳۴۴ـ انسان نمى تواند به خاطر ضعف، روزه را بخورد، ولى اگر بقدرى ضعف پیدا کند که تحمّل آن بسیار مشکل شود، مى تواند روزه را بخورد و همچنین اگر خوف بیمارى داشته باشد. رساله توضیح المسائل.
ترک روزه برای امتحانات درسی
پرسش : در ماه مبارک رمضان امتحان داشتم و چون درسها را تا آن زمان مطالعه نکرده بودم، دچار این اضطراب شدم که شاید با گرفتن روزه نتوانم در امتحان موفّق شوم; البتّه قبل از شروع ماه مبارک، سه روز از روزه هاى قضایم را گرفتم، ولى در آن روزها به هیچ عنوانى درس نخواندم و با این که هیکل درشتى داشتم ضعف مى کردم (از نظر بدنى عذرى ندارم) به همین جهت روزه نگرفتم; البتّه با تمام شدن امتحانات، باقیمانده ماه مبارک را روزه گرفتم، حکم روزه هایى که نگرفتم چیست؟
پاسخ :
ترک عمدى روزه در ماه مبارک رمضان کفّاره دارد، و گناه بزرگى است; ولى اگر شما یقین داشته اید که در آن شرایط روزه بر شما واجب نیست، کفّاره ندارد.
حکم ترک یا افطار روزه به دلیل امتحانات [وجوب روزه]
پرسش : جوانانی که در ایام ماه رمضان امتحانان سرنوشت سازی دارند و اگر بخواهند روزه بگیرند نمی توانند درس بخوانند، آیا می توانند روزه را ترک نموده و در ایام دیگر قضا نمایند؟
پاسخ :
درس خواندن مجوز افطارروزه نمی گردد و چنانچه بتواند، باید ساعت مطالعه خود را تغییر دهد و به فاصله زمانی افطارتا سحر و یا زمانهائی که توان بیشتری برای درس خواندن دارد موکول نماید. در غیر این صورت، تنها مجوز افطاراین است که در برخی روزها (مثلا هفته ای ۳-۴ روز) قبل از ظهر به مقدار مسافت شرعی از شهر خارج و در آنجا افطارکند و برگردد. و تا ماه رمضان سال آینده قضای آن را بجا آورد.