نماز جمعه یکی از عبادت هایی است که در کشورهای اسلامی، از جمله کشور عزیز ما ایران، همواره پس از انقلاب در روزهای جمعه برگزار شده و می شود. این نماز پربرکت و پرفضیلت، در ظهر روز جمعه خوانده می شود و امامان جمعه تلاش می کنند تا با خطبه های خود، ذهن و دل مردم را نسبت به مسائل ور زجامعه روشن نمایند.
نماز جمعه همچنین نمادی از همبستگی دولت و ملت است. دولتی اسلامی که نماز جمعه را در محیط و جامعه ای سالم و به دور از فساد برگزار می کند و مردمانی که با حضور پررنگ و پرشمار خود، مهر تاییدی بر صحت نظام می گذارند.
نماز جمعه از زمان اوایل اسلام و تاکنون که ۱۴۰۰ سال از آن می گذرد، همواره وجود داشته است. حتی به دلیل اهمیت این نماد اسلامی، سوره ای در قرآن با نام “جمعه” وجود دارد.
اما در رابطه با اینکه نماز جمعه چگونه خوانده می شود و چه فضایلی دارد، در ادامه مطلب صحبت خواهیم نمود. با ما همراه باشید.
آموزش خواندن نماز جمعه
نماز جمعه در اول ظهر و به جای نماز ظهر این روز خوانده میشود.
نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح، حمد و سوره با صداى بلند خوانده مى شود و دو قنوت دارد یکى در رکعت اول پیش از رکوع و دومى در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحب است امام در رکعت اول، بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم، سوره منافقین را بخواند. باید قبل از نماز جمعه دو خطبه به وسیله امام جمعه خوانده شود که بنابر احتیاط واجب بعد از اذان ظهر باشد و اگر قبل از آن خوانده شود اعاده کنند.
خطبههای نماز جمعه
نمازجمعه با خطبه اول آغاز میشود و همهٔ نمازگزاران باید دو خطبه را در حالت آرامش گوش دهند. خواندن دو خطبه، توسط خطیب جمعه، قبل از نماز، واجب است. پس از خطبهها نماز شروع میشود.
وقتی که امام جمعه، خطبههای نماز جمعه را میخواند، بر شرکتکنندگان واجب است، به خطبهها گوش دهند، و سخن گفتن به هنگام ایراد خطبهها مکروه است، بلکه اگر به سبب سخن گفتن، نتواند به خطبهها گوش دهد، سکوت لازم است. همچنین هنگام ایراد خطبهها، خواندن نماز مستحبی یا کتاب و روزنامه و انجام دادن کارهایی که مانع گوش دادن به خطبهها است، خلاف است.
اگر کسی به خطبه اول یا هر دو خطبه نرسد، بازهم، شرکت در نماز جمعه فضیلت دارد و جایگزین نماز ظهر میشود.
امام جمعه در خطبه نخست به ذکر اندرزهای دینی و اخروی پرداخته و در خطبه دوم به تشریح مناسبتهای داخلی و خارجی از دیدگاه اسلام میپردازد. تقسیم دو خطبه به دینی و سیاسی، پس از انقلاب اسلامی ایران ایجاد شدهاست
نماز جمعه دارای دو قنوت میباشد
قنوت نماز جمعه:
نماز جمعه دارای دو قنوت میباشد:یکی در رکعت اول پس از قرائت و قبل از رکوع و دیگری در رکعت دوم پس از رکوع [و قبل از سجده]سیّد اجل در کتاب «جمال الأسبوع به کمال العمل المشروع»، از مقاتل بن مقاتل آورده که گفت: حضرت ابوالحسن الرضا علیه السلام فرمود: در قنوت نماز جمعه چه می گویید؟ عرض کردم: آنچه مردم می گویند. امام علیه السلام به من فرمود: آنچه آنها می گویند تو مگوی، ولی بگو:
ترجمه دعا:
«بارالها کار ظهور بنده شایسته و خلیفه راستین خود را (امام مهدی) را صلاح فرما، همانگونه که کار پیامبران و فرستادگانت را اصلاح نمودی و از سوی خویش با روحالقدس ایشان را یاری و پشتیبانی فرما و دیدهبانانی از پیش رو، پشت سر همراه ایشان گردان تا از هر گزندی نگاه دارند، ترس و هراس ایشان را به امن و امان دگرگون ساز، که ایشان تو را میپرستد و هیچ چیز را همتا و مانند تو نمیدانند.
برای هیچ یک از آفریدگانت برتری و چیرگی نسبت به، ولی خود قرار مده، ایشان را در جهاد با دشمنت و دشمن شان اجازه فرما و مرا از یاوران ایشان قرار ده که همانا تو بر هر کاری توانایی.»
احکام خواندن نماز جمعه
– شماره افراد، و آن پنج نفر است با امام، و هرگاه پنج نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمیشود.
– بودن امام جامع شرایط امامت، از عدالت و غیر آن از چیزهایی که در امام جماعت معتبر است، همچنان که در بحث نماز جماعت خواهد آمد، و بدون او نماز جمعه واجب نمیشود.
– حضور در وقت خطبه امام، واجب نیست.
– گوش دادن به دو خطبه ـ بنا بر احتیاط ـ واجب است، ولی کسانی که معنای خطبه را نمیفهمند گوش دادن بر آنها واجب نیست
خرید و فروش هنگامى که براى نماز جمعه ندا مى شود حرام است در صورتى که منافى نماز جمعه باشد، والاّ حرام نخواهد بود و اظهر این است که در صورت حرمت نیز معامله باطل نیست.
احادیث نماز جمعه
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): خداوند ، نمازجمعه را بر شما واجب کرد . هرکس آن را در حیات من یا پس از وفات من ، از روی سبک شمردن ، و یا انکار رها سازد ، خداوند ، او را پریشنا می کند ، و به کارش برکت نمی دهد . بدانید ! نمازش پذیرفته نمی شود . بدانید ! بدانید ! زکاتش را قبول نمی کنند . بدانید ! حجش ، قبول نیست ، بدانید ! کارهای نیک او قبول نخواهد شد تا آنکه توبه کند و دیگر نمازجمعه را رها نکند ، سبک نشمارد ، و منکر نشود .(وسایل الشیعه، ج ۵ ص ۷)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): کسی که ندای اذان نماز جمعه را بشنود ، نماز جمعه بر او واجب خواهد شد .
(کنزالعمال، ج ۷ ص ۷۲۳)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): چهار نفر ، عمل (زندگی) را از نو آغاز می کنند:
۱ – بیمار هنگامی که بهبود یابد.
۲ – مشرک هنگامی که اسلام می آورد .
۳ – حج گذارنده، هنگامی که از مناسک آسوده شود .
۴ – آنکه بعد از گذراندن نمازجمعه باز می گردد .
(بحارالانوار ج ۸۶ ص ۱۹۷)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): خطاب به مومنی که به ایشان عرض کرد بارها عزم رفتن به حج نموده ام ولی توفیق عایدم نشده است ، فرمود : بر تو باد که پیوسته در نماز جمعه حضور یابی که آن حج مستمندان است .
(وسایل الشیعه، ج ۵ ص ۵)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): کسی که در روز جمعه ناخن هایش را گرفته و صورت خود را اصلاح نماید ، دندان هایش را مسواک زده . برای رفتن به نمازجمعه غسل کند ، هفتاد هزار فرشته او را بدرقه کرده و برایش طلب استغفار نموده و شفاعتش می کنند .
(مستدرک الوسایل، ج ۶ ص ۴)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): هر کس از روی ایمان و به خاطر رضای خدا ، به نماز جمعه رود، برنامه عملش را از سر گرفته است .
(وسایل الشیعه، ج ۵ ص ۴)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): رفتن به نماز جمعه هم دیدار است و هم زینت و زیبایی .
(بحارالانوار ، ج ۸۹ ص ۱۹۷)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): کسانی که نماز جمعه را ترک کنند ، باید نهی از منکر شوند و بر دل های آنان مهر زده خواهد شد .
(وسایل الشیعه، ج ۵ ص ۶)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): هرگاه مؤمنی به سوی نماز جمعه حرکت کند، خداوند دلهره های روز قیامت را برای او کاهش داده و به سوی بهشت راهنمایی اش می کند .
(وسایل الشیعه، ج ۷ روایت ۹۳۹۰)
آقا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم): کسی که سه نوبت نماز جمعه را از روی اهمیت ندادن به آن ترک کند، خدا بر دلش مهر می نهذ .
(کنزالعمال، حدیث ۲۱۱۲۳)